“S obzirom da je Predlogom budžeta predviđena otplata dugova i kamata u ukupnom iznosu od oko 265 milona evra, jasno je da je Vlada planirala dalji rast neto-zaduženja države u iznosu od najmanje 30 milona evra, a iskustvo nas uči da će ovo zaduženje biti mnogo veće. U dokumentu koji je Vlada proslijedila Skupštini Crne Gore i koji sadrži ukupno 476 strana nevjerovatno izgleda činjenica da ne postoji ni jedan jedini segment u Obrazloženju Predloga koji se tiče planiranja budžetskih primitaka, odnosno tekućih budžetskih prihoda. Čak ne postoji ni jedna rečenica u Obrazloženju dugom 251 stranu, kako je Vlada, i na bazi kojih procjena, planirala iznos poreza, doprinosa, taksi, naknada i ostalih primitaka čiji ukupni iznos prelazi 1,67 milijardi evra.”konstatuje Aleksandar Damjanović.

Zato je, kaže Damjanović, nemoguće polemisati sa onima koji neće ili ne žele da objasne javnosti kako se planiraju budžetski prihodi, zašto porezi i akcize nijesu planirani na višem nivou, a pominju se stope rasta od najmanje 3% BDP-a. Nema ni jednog slova o tome, šta je sa najmanje 35 miliona evra koje budžet godišnje gubi zbog tolerancije sivog i crnog tržišta cigareta, a da ne govorimo o ostalim akciznim proizvodima, odnosno ostalim segmentima sive ekonomije, poput neplaćanja ili umanjenog plaćanja obaveza za doprinose za zaposlene, kako legalne, tako i one koji rade na crno, ili neplaćanja PDV-a, odnosno boravišnih taksi, naročito tokom turističke sezone.

“Imajući u vidu i nedostatak obrazloženja plana naplate zaostalih poreskih dugova koji iznose više stotina miliona evra, jasno je da će i naredna budžetska godina proći u znaku linije manjeg otpora Vlade, odnosno paradigme da se bolje zaduživati kod stranih i domaćih zajmodavaca, nego se izboriti sa sivom ekonomijom, švercom, korupcijom i organizovanim kriminalom i na legalan način puniti budžet, ne zadužujući državu, odnosno mlade naraštaje.”kaže Damjanović za Kodex.

 Bez obzira na činjenicu da u dijelu obrazloženja budžetskih rashoda postoji određeni pomak u pokušaju da se dostigne veći nivo transparentnosti, konstatuje Damjanović, činjenica je da je i ovaj Predlog budžeta u suštinskom nesaglasju sa Smjernicama fiskalne politike za period 2015-2018.g, da je daleko od poželjnog nivoa programskog budžetiranja i da se samo formalno naslanja, na inače veoma problematičnu i nedostatnu, nedavno usvojenu tzv. Fiskalnu strategiju.

“Posebnu pažnju izaziva činjenica da je Vlada planirala više novih projekata zaduživanja, na bazi kojih je ove tekuće, i proteklih godina, donosila negdje u martu, aprilu, kroz posebnu Odluku kojom bi obuhvatila sva planirana budžetska zaduženja. Imajući u vidu da je Ustavni sud Crne Gore 31.oktobra tekuće godine donio Odluku kojom je ukinuo član 50 stav 6 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, koji, podsjećanja radi, glasi “ O zaduženju, u skladu sa godišnjim zakonom o budžetu države, odlučuje Vlada,”, biće interesantno kako će Vlada primijeniti i ovu odluku Ustavnog suda, po kome će o svakom planiranom zaduženju morati da se izjasni Skupština Crne Gore. Ili će Vlada istu ignorisati, poput Odluke Ustavnog suda o uklanjanju terminala iz ugostiteljskih objekata, čime se Crna Gora polako, ali sigurno uvodi u ustavno-zakonodavni haos i totalnu pravnu nesigurnost.” Iznosi Damjanović svoje impresije o državnom budžetu za narednu godinu.

Ono što jeste kontinuitet nastavka dosadašnje ekonomske politike, kaže Damjanović, a Predlog budžeta jeste samo politička prioritizacija takve politike od strane aktuelne vlasti, najbolje oslikava poređenje budžetskih izdvajanja ove države gdje za poslove javnog reda, bezbjednosti i odbrane odlazi oko 206 miliona evra svih izdataka tekućeg budžeta i fondova ili 13,6 % . To je praktično isti iznos koji država troši na zdravstvo, a veći iznos za punih 35 miliona evra od sredstava koje Crna Gora izdvaja za obrazovanje! To dovoljno govori na kakvim “temeljima” počiva politika vlasti i kako ista misli da se održava i dalje, između ostalog i na račun liječenja i obrazovanja svih građana Crne Gore. O činjenici da je za poslove zaštite životne stredine predviđeno svega 1,4, miliona evra ili 0,09% budžetskih sredstava bolje da se i ne govori, a tu sumornu sliku ne može poboljšati ni predviđeno izdvajanje iz kapitalnog budžeta od svega 4,65 miliona evra za projekte očuvanja životne sredine.

“Takođe je ozbiljan problem sve veći nivo izdvajanja budžetskih sredstava za kamate od čak 85,4 miliona evra što čini svaki deseti evro tekućeg budžeta i uslovljava rezanje nekih neophodnih troškova prije svega iz oblasti socijalne zaštite. Na drugoj strani samo za konsultantske usluge ogromnoj državnoj administraciji, neophodno je čak 40,1 milion evra, za softverske usluge 13,9 miliona evra, za sudske troškove, zbog činjenja i nečinjenja administracije ove države 2,27 miliona evra, iako će isti biti mnogo viši, pa se postavlja pitnje sposobnosti i nivoa politizacije ogromnog dijela administracije kojoj je neophodna višemilionska “ekspertska” pomoć.  Zato na drugoj strani Vlada “velikodušno” planira svega 2,5 miliona evra sredstava za obeštećenje bivšim vlasnicima, iako je sadašnji dug 90 miliona evra, a isti nije kompletan, iz čega proizilazi da će bivši vlasnici kojima je otimana imovina biti “obeštećeni” za narednih 45 godina, ako se nastavi ovakva politika.”konstatuje za Kodex Aleksandar Damjanović.

Kao paradigma nonšalantnog odnosa prema ozbiljnom budžetskom planiranju možda je najbolja ilustracija da Vlada nije planirala ni jedan jedini evro na poziciji otplate garancija, uprkos činjenici da je na kraju prošle godine stanje duga po osnovu izdatih domaćih i stranih garancija bilo 345 miliona evra, pa ostaje samo da vjerujemo u to da nam se neće dešavati da iste padaju, bez obzira na skorašnja, neprijatna iskustva, kaže Damjanović i dodaje  da u budžetu nisu planirana sredstva za isplatu manjinskog paketa akcija italijanskom partneru u EPCG, niti se ta mogućnost pominje u dijelu koji se odnosi na planirana zaduženja, pa bi u najmanju ruku, bilo odgovorno da nadležni u Vladi saopšte javnosti šta se planira sa EPCG, da li nastavak svojevrsne “pat” pozicije između države i A2A gdje je italijanski partner izguran iz upravljačkih struktura za EPCG, a zauzvrat je državu blokirao u vezi svih kapitalnih odluka, vezanih za funkcionisanje energetskog repro-lanca.